Zusammenfassung
I. Wunsch und Notwendigkeit, die Beibringung von Gift unauffällig vor sich gehen zu lassen, haben dazu geführt, den Eintritt desselben in den Körper möglichst unwahrnehmbar zu machen. Allerlei Verdeckungsmittel für Gift anzuwenden lag nahe. So wurden Nahrungs- und Genußmittel Träger desselben —vorzüglich die Getränke. Den Früchten, dem Fleisch und sogar dem Brot wurde es zugemischt. Dem von Cicero verteidigten Cluentius wurde vorgeworfen, er habe den Oppianicus mit vergiftetem Brot getötet. Dagegen wandte sich Cicero 1) mit folgenden Worten: »Wie seltsam, daß Gift gerade in Brot getan sein sollte! Hat dies leichter geschehen können als in einem Becher? oder heimlicher, wenn in einem Teile des Brotes als in Getränk? Hat es sich so geschwinder durch die Adern und die übrigen Teile des Leibes verbreiten können, als wenn es getrunken worden wäre?« Diese Einwände haben an sich nur eine Bedeutung, wenn das Brot groß gewesen ist. Wäre es ein kleines, von einer Person zu verzehrendes Brötchen gewesen, so konnte sehr wohl eine tödliche Giftmenge darin unauffällig untergebracht werden.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Preview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Literatur
Cicero, Oratio pro Cluentio, cap. 61 u. 62.
Froissart, Chroniques, liv IV, chap. 1. — In einer Variante bei Monstrelet, Chronique, liv. I, chap. XXXIX.
Schirmer, De laesionibus.... 1728, p. 29: »Falsissima etiam est traditio tam penetrans et subtile venenum confici posse per artem quod chartae illitum epistola huic inscripta resignata, legentem illico interficiat.
Le Blanc, Voyages fameux, Paris 1699, 4, p. 128.
L. Lewin, Die Nebenwirkungen der Arzneimittel, 3. Aufl., Einleitung.
Gregorovius, Geschichte der Stadt Rom, Bd. 3, S. 475.
ArnulphiHistoria Mediotanensis, lib. I, cap. XII, in: Muratori, Rer. ital. Script., tom,. IV, p. 11: »Stephania uxor ejus traditur adulteranda Teutonibus.«
Mehrfach wurde auch behauptet — was als falsch anzusehen ist —, daß Otto die Stephania zur Frau genonimen und sie dann verstoßen habe. So Glaber Rodulfus, Histor., lib. I, in: Monum. German, hist. SS., tom. VII, p. 57: »Interea minus idoneo usus consilio praedicti Crescentii in suam uxorem adsumens; quam etiam paulo post, ut inconsulte acceperat, divortium agens dimisit.«
Landulphi senioris, Mediol. Histor., lib. II, cap. XIX, in: Muratori, Rer. it. Script., tom. IV, p. 81: »dixit:.... corium cervinum recens atquetsanguineum cursu velocissimo mihi adducite. Est enim ad salutem regis vaide necessarium. Operae pretium est, ut rex huic cervino unguentis multis peruncto curiosissime involvatur.... Stephania caute et occultissime eum unguentis toxico infuso illico perunxit...«
Sachse, Neue Kaiser-Chronik, S. 156.
»Certe Otto III Romanorum imperator a Crescentii Romani consulis uxore missis chirothecis veneno perlitis e medio sublatus est.« Leo Ostiensis, Landulphus, Robert Tuiziensis und viele andere Chronisten waren ebenso überzeugt von dem Vergiftungstod, der vielleicht sogar durch innerlich gereichtes Gift zustande gekommen ist. Sigmund Meisterlin, Chronik, Buch 1, Kap. 12: »und da Ottoni zu Rom vergeben was....« Vgl. auch Muratori, Annali d’Italia, tom. VI, 1774, p. 10.
v. Reumont, Geschichte der Stadt Rom, Bd. 2, S. 322.
Orderici VitalisEcclesiastic. Historia, par Augustus Le Prévost, tom. Il, p. 259: »Conanum quoque strenuissimum consulem veneno infecit.«
Willelmi Gemetensis, Histor. Normannorum, lib. VII, cap. 33, in: Duchesne, Script. Normann., p. 286.
Willelmi Gemetensis, Histor. Normannorum, lib. VII, cap. 33, in: Duchesne, Script. Normann., p. 286.
Orderici Vitalis, Ecclesiast. Histor., par Le Prévost, lib. IV, cap. XIII, tom. II, p. 259: »Gualterium Pontesii comitem Eduardi regis nepotem, cum Biota uxore sua, Falesiae hospitavit et nefaria potione simul ambos una nocte peremit.« Tom. II, p. 102: »lethali veneno fraudulenter infecti obierunt...«
Fr. Rückert, Amrilkais, der Dichter und König, Stuttgart 1843, S. 114, 128.
».... talique madens linteus aqua vel omne nudam carnem contingens, saevissimam induit plagam.«
Sammlung von Natur und Medizin, 1723, S. 512.
Chronicon S. Petri vulgo Sampetrinum Erfurtense in: Menckenii Script, rer. germ., tom. III, p. 299: »Quidam de Baronibus ejus quem olim turbaverat venenum sub sella equestri virulento serpenti sabtiliter propinavit, qui mox acerbo viscerum dolore afflictus de temporali poena transivit ad aeternam mortem.«
Dio Cassius, LXVII, Domitian II: »Έν δέ τᾠ χρόνῳ τούτῳ ἐπετήδευσάν τινες φαρμάκῳ βελόνας χρίοντες, κεντειν αύταις οὒς ἐβούλουντο καὶ πολλοὶ μἐν ἐκείνων μηδέ αἰσθόμενοι ἔθνησκον πολλοὶ δἐ καὶ μηνυθέντες ἐπμωρήθησαν.«
Ibid., LΧΧΙΙ, Commodus 14: »Πολλοὶ δἐ καὶ ἄλλως ουκ ἐν τᾠ ἄστει μόνον ἀλλἀ καὶ ἐν ὅλη ὡς εἰπείν τᾐ αρχᾐ ὑπ’ ἀνδρών κακούργων ἄπέθανον. βέλoνας γὰρ μικρὰς δηλητη-ρίοις τισὶ φαρμάκοις ἐγχρίοντες, ἐνίεσαν δε αὐτών ἐς ἑτέρους έπὶ μισθᾠ τὸ δεινὸν ὅπερ που καὶ έπὶ τοὐ Δομιτιανοὐ ἐγεγόνει.«
L. Lewin, Die Pfeilgifte, Berlin 1894.
Sueton, l. c., Caligula, cap. 55: ».... venerium in plagam addidit quod ex eo Columbinum appellavit (sic certe inter alia venena scrip turn ab eo repertum est).«
Xyphilinus.
Sigeberti Gemblacensis CoenobitaeChronicon, Paris. 1511, p. 43, vers.: »vena brachii dirupta est, et supponentibus ei medicis venenata medicamina: defunctus est.«
Vgl. andere Stellen dieses Werkes.
Vgl. Leo X., Buch 5, Kap. 2.
Brantóme, Société d’histoire de France, tom. VII, p. 201, tom. IX, p. 20.
Volaterranus, Commentar. urbana., Basil. 1559, cap. XXII, p. 515: »Ladislaus hoc tempore dum Florentiam pergit, in itinere in coitu mulieris, quae medicatam opera Florentinorum vulvam habuit, extinctus est.«.
Pandulphus Collenutius, l. c., p. 246.
Plinius, lib. XXVII, cap. 2, edit. Littré, tom. 2, p. 225: »Hoc fuit venenum, quo interemtas dormientes a Calpurnio Bestia uxores M. Caelius accusator objecit. Hinc ilia atrox peroratio ejus in digitum.«
Wilhelm Rem, Cronica newer geschichten, in: Chronik deutscher Stadte, Bd. 25, S. 127.
Hume, History of England under the house of Stuart. — Lingard, History of England, iibersetzt von Salis, Bd. 9, S. 129. — Rapin de Thoyras, Histoire d’Angleterre, livre XVHI, tom. VIII, p. 92.
Hume, l. c. — De la Ferrière, Deux romans d’aventure, 1898, p. 97.
Édit du Roi pour la punition de différens crimes; donné à Versailles au mois de Juillet 1682. Renouvellé par la Déclaration du Roi concernant les empoisonneurs; donné à Versailles le 14 Mars 1780.
Leben und Thaten des Prinzen Eugen, Nürnberg 1736, S. 254.
Diodori SiculiBiblioth. Historiae, lib. XXI, Argentor. arm. VIII, vol. IX, p. 275: »Πρòς Μαίνωνα τòν Αἰγεσταîον διαπεμψάμενος ἔπεισεν ἀνελεîν τòν βασιλέα διὰ φαρμάκου.... Ό δὲ βασιλεὺς εἰωθώς. μετὰ τò δείπνον ἀεὶ πτερᾠ διακαθαίρεσθαι τοὺς ὀδόντας, ἀπολυθεὶς τοὑ πότου, τòν Μαίνωνα τò πτέρον ᾔτησεν. εἰτα ὁ μὲν φαρμάκῳ σηπτικῳ χρίσας άπέδωκεν ό δὲ χρησάμενος αὐτῳ φιλοτιμότερον, διὰ τὴν ἄγνοιαν, ἥψατο πανταχόθεν τἡς περὶ τοὺς ὀδόντας σαρκός.«
Diodori SiculiBiblioth. Historiae, lib. XXI, Argentor. arm. VIII, vol. IX, p. 277: »καὶ πρώτον μὲν πόνοι συνεχεîς ἐγένοντο, καὶ καθ’ ἡμἐ ραν επιτάσεις ἀλγηδόνων ἔπειτα σηπεδόνες ἀνίατοι πάντῃ τοὺς ὀδόντας περιεîχον.«
Diodori SiculiBiblioth. Historiae, lib. XXI, Argentor. arm. VIII, vol. IX, ».... διὰ τὴν ἰδιότητα τἡς περὶ τὴν σηπεδόνα συμφορἀς οὐ δυνάμενον φωνήν προίεσθαι.«
JustiniHistoricae Philippicae, lib, XXIII, cap. Π, Lugduni Batav. 1683, p. 425: ».... vis morbi eum coëgit, quo toto corpore comprehensus, per omnes nervos articulosque humore pestifero grassante, velut intestino singulorum membrorum bello impugnabatur.«
Deutsche Reimchronik, Bd. 5. Mon. German, histor. Vers 21791–21817.
Ottokar von Steier, Reimchronik in: Pez, Scriptor. rer. austriac., tom. III, cap. DCCXIX, p. 673.
Vgl. später das in Buch 9, Abschnitt 4, Kapitel 4 Gesagte.
Ctesiae Cnidii quae supersunt, edit. Lion, Götting. 1823, p. 153: ».... μικρᾳ μαχαιρίδι κεχρισμένῃ τῳ φαρμάκῳ κατὰ θάτερα τὴν Παρύσατιν διαιρούσαν, ἐκμάξαι τῳ ἐτέρῳ μερέι τὸ φάρμακον.« Der Vogel·wurde » ῥυντάκης« genannt. Er sollte sich, der Sage nach, nur von Luft und Tau nähren und deswegen keine Exkremente liefem.
Capitolinus, cap. IX, X, XV.
Aurelius Victor, De Caesaribus, cap. XV.
Hahnii Collectio Monum. Brunsvig. 1724, tom. I, p. 549 und tom. II, p. 738.
L. Lewin, Die Geschichte der Kohlenoxydvetgiftung, Archiv für Geschichte der Medizin, Bd. III.
Tacitus, Annates, lib. XIV, cap. LXIV.
Acta Sanctorum, tom. II, 1675, Aprilis, p. 639.
Martyrologium romanum Gregorii XIII, Romae 1914, p. 74.
Vulcatius, Avidius Cassius, cap. IV.
Aelros Lampridius, Historiae august. Alexander Severus, cap. XXVI: »ad stipitem ilium ligari praecepit, et fumo apposito quern ex stipulis adque humidis. lignis fieri jusserat necavit, praecone dicente. Fumo punitur que vendidit fumum.«
Sidonius Apollinaris, Epistolae, vers. 8. — Gregorius, Historia Francorum, lib. I, cap. 36.
» ὡς δὲ ὁ χειμὼν ἐπεκράτει καὶ αεὶ μεὶζων ἐπεγὶνετο, θερμήναι μὲν οὐδ’ ὢς ἐπέτρεψα τοις ὑπηρέταις τὸ οἴκημα, δεδιὼς κινήσαι τὴν ἐν τοις τοίχοις ὑγρότητα, κομίσαι δ’ ἔνδον ἐκέλευσα πυρ κεκαυμένον καὶ ἄνθρακας λαμπροὺς ἀποθέσθαι παντελὡς μετρίους. οἱ δὲ καίπερ ὄντες οὐ πολλοὶ παμπληθεις ἀπὸ τὡν τοίχων ἀτμοὺς ἐκίνησαν ὑφ’ ών κατέδαρθον. ἐμπιμπλαμένης δέ μοι τής κεφαλής ἐδέησα μὲν ἀποπνιγήναι, κομισθεὶς δ ἔξω, των ἰατρών παραινούντων ἀποῤῥιψαι την ἐντεθεισαν ἄρτι τροφήν, οὔτι μὰ Δία πολλήν ούσαν, ἐξέβαλον, καὶ ἐγενόμην αὐτίκα ῥᾴωv, ὥστε μοι γενέσθαι κουφοτέραν τὴν νύκτα καὶ της ὑστεραίας πράττειν ὅτιπερ ἐθέλοιμι.«
Hermiae Sozomeni Hist. ecclesiast, lib. VI, cap. VI, Paris. 1864. — Patroiogiae Graecae tom. LXVII, p. 1307.
Ὁ δὲ lουιανὸς ἀμφὶ ὀκτὼ μήνας ἐν τη βασιλεία διαγενόμενος ἀπιὼν ἐπὶ τὴν Κωνσταντινούπολιν, ἐξαπίνης ἐν Δαδαστάνοις χωρίῳ της Βιθυνίας καθ’ ὀδὸν ἐτελεύτησεν. ἢ ἀφειδέστερον, ὥς τινες λέγουσι, δειπνήσας ἢ ὑπὸ της ὀδμής του οἰκήματος ἐν ω ἐκάθευδεν, ασωέστῳ προσφάτως ἐγχρισθέντος. Ἐπιγενέσθαι γὰρ ἰκμάδα, καὶ νοτισθήναι τοὺς τοίχους ἀμετρως, πολλών ἀνθράκων αὐτόθι καιομένων, ώς ἐν ὥρα χειμώνος διὰ τήν ἀλέαν.
Ammiani Marcellini Rer. gestar. libr. decern et octo, Lugd. 1552, p. 486. — Zonaras, Annates, Francof. ad Moenum 1587, tom. HI, fol. 88 gibt gleichfalls die Zimmerheizung durch Kohlen als Grund des Todes an, meint aber, daß einige der Ansicht gewesen wären, er hätte frische, giftige Pilze genossen, »... ut alii scribunt recentes fungos venenatos commedisset...«
Ambrosii PareiOpera, Parisiis 1582, lib. XX, cap. VII, p. 583: Clemens Septimus ejus nominis pontifex maximus, Reginae Regis matris patruus praeeuntis venenata facis toxico per fumum in corpus admiso infectus interiit.«
Ambroise Paré, Œuvres, Paris 1614, chap. XXX, p. 1045.
J. Bodin, La démonomanie des sorciers, Rouen 1604, p. 376: »Ayant trouvé de ces poudres, il en print, et en jetta sur le lict ou couchoient les deux Gentils-hommes, que furent trouvés morts en leur lict, tous enflez et fort noirs.«
Andreae DanduliChronicon, in: Muratori, Rerum italic. Scriptor., tom. XII, p. 443: »Amuratus filium proprium oculis privavit totaliter.«
Georgii PhrantzaeAnnates, lib. I, cap. XII, in: Corp. Scriptor. histor. Byzantinae, tom. XXXIII, p. 51: »διὰ τὸν φόβον τοὑ ἀμηρά τὸν δεσπότην κὺρ Ἀνδρόνικον τον ὑιὸν αὐτου τών ὀφθαλμών ἐστέρηοε.« — Ducas, Historia Byzantina: »ἐτύφλιυσεν ουν καὶ αὐτός τὸν Ἀνδρόνικον καὶ οὐ μόνον αὐτόν ἀλλὰ καὶ τὸν ὑιὸν αὐτου Ἰωάννην νήττιον ὄντα καὶ μόλις ψελλίζοντα.«
Laonici ChalcondylaeDe rebus turcicis, lib. II, in: Corp. Scriptor. histor. Byzant., tom. XLIII, p. 61: »τούτους γὰρ ώς τὼ ὀφθαλμὼ ὄξει Ζέοντι περιέχει, παρείχετο αὐτοις τήν δίαιταν ἀμφοιν.«
L. Lewin, in: Lewin und Guillery, Die Wirkungen von Arzneimitteln und Giften auf das Auge, 2. Aufl., Bd. II, S. 739.
Additional information
Besonderer Hinweis
Dieses Kapitel ist Teil des Digitalisierungsprojekts Springer Book Archives mit Publikationen, die seit den Anfängen des Verlags von 1842 erschienen sind. Der Verlag stellt mit diesem Archiv Quellen für die historische wie auch die disziplingeschichtliche Forschung zur Verfügung, die jeweils im historischen Kontext betrachtet werden müssen. Dieses Kapitel ist aus einem Buch, das in der Zeit vor 1945 erschienen ist und wird daher in seiner zeittypischen politisch-ideologischen Ausrichtung vom Verlag nicht beworben.
Rights and permissions
Copyright information
© 1920 Julius Springer in Berlin
About this chapter
Cite this chapter
Lewin, L. (1920). Giftbeibringung auf absonderlichen Wegen. In: Die Gifte in der Weltgeschichte. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-91897-1_6
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-91897-1_6
Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg
Print ISBN: 978-3-642-90040-2
Online ISBN: 978-3-642-91897-1
eBook Packages: Springer Book Archive